โรคท่อปัสสาวะอักเสบ (Urethritis)

โรคท่อปัสสาวะอักเสบเป็นโรคที่มีการบาดเจ็บ อักเสบ บวม ของเซลล์เยื่อบุท่อปัสสาวะ ซึ่งเกิดได้จากหลายสาเหตุ แต่ที่พบบ่อยที่สุดคือจากติดเชื้อ รองลงมาคือการบาดเจ็บของท่อปัสสาวะจากการสวนปัสสาวะ หรือการได้รับสารระคายเคือง เช่น น้ำยาทำความสะอาด หรือสเปรย์ดับกลิ่น ที่ใช้บริเวณอวัยวะเพศ การติดเชื้อส่วนใหญ่ติดต่อทางการมีเพศสัมพันธ์ ในเพศหญิงอาจติดโรคจากสิ่งสกปรกบริเวณปากช่องคลอดและทวารหนักได้ด้วย เชื้อที่พบส่วนใหญ่เป็นแบคทีเรียและคลาไมเดีย โดยทั่วไปอาการของโรคท่อปัสสาวะอักเสบที่ติดเชื้อจากภายนอกโรงพยาบาลจะไม่รุนแรง น้อยรายที่จะลุลามขึ้นไปจนเป็นโรคกรวยไตอักเสบหรือกลายเป็นโรคเรื้อรัง

อาการของโรค

โรคท่อปัสสาวะอักเสบอาจไม่แสดงอาการอะไรเลย แต่ตรวจปัสสาวะพบความผิดปกติ โดยเฉพาะในเพศชาย ในรายที่มีอาการจะมีอาการปัสสาวะแสบขัด ปัสสาวะบ่อยและออกครั้งละน้อย ๆ อาจมีเลือดหรือหนองปนออกมาในปัสสาวะ เจ็บปวดเมื่อมีเพศสัมพันธ์ ส่วนใหญ่มักไม่มีไข้ นอกจากจะทิ้งไว้จนเชื้อลุกลามเข้าไปภายใน

ภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงมักเกิดในเพศหญิง เนื่องจากมีท่อปัสสาวะสั้น อาจเกิดโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ อุ้งเชิงกรานอักเสบ และกรวยไตอักเสบขึ้นได้ ในเพศชายอาจเกิดกลุ่มอาการของไรเตอร์ (Reiter's syndrome) ซึ่งเป็นภาวะที่มีข้ออักเสบ เยื่อบุตาอักเสบ และท่อปัสสาวะอักเสบเรื้อรัง, โรคอัณฑะอักเสบ และบางรายที่มีอาการน้อยมาก ไม่ได้สนใจรักษา ก็อาจกลายเป็นท่อปัสสาวะอักเสบเรื้อรัง

การวินิจฉัยโรค

โรคท่อปัสสาวะอักเสบวินิจฉัยจากอาการและการตรวจปัสสาวะ ในเพศชายอาจระบุโรคท่อปัสสาวะอักเสบได้ง่ายกว่า ในเพศหญิงอาการและผลตรวจปัสสาวะแยกไม่ได้จากโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ และส่วนใหญ่มักจะถูกระบุว่าเป็นโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบแทนเพื่อให้แตกต่างจากเพศชาย และเพื่อการเฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อนที่แตกต่างกันของทั้งสองเพศ อย่างไรก็ตาม การวินิจฉัยสาเหตุของเชื้อและการรักษาทั้งสองโรคนี้เหมือนกัน คือต้องอาศัยการเพาะเชื้อจากปัสสาวะ

ในทางปฏิบัติ เนื่องจากเชื้อที่ทำให้เกิดโรคท่อปัสสาวะอักเสบนอกโรงพยาบาลมักไม่ค่อยดื้อยา บ่อยครั้งที่แพทย์ไม่ได้ส่งปัสสาวะเพาะเชื้อเพื่อการวินิจฉัยเชื้อที่แน่ชัด เพราะเป็นการเพิ่มภาระค่าใช้จ่ายให้แก่ผู้ป่วยหรือผู้ที่อภิบาลค่ารักษา และผลการเพาะเชื้อก็ใช้เวลาถึง 3 วัน ผู้ป่วยส่วนหนึ่งจะได้รับวินิจฉัยและการรักษาจากอาการและผลการตรวจปัสสาวะขั้นต้นเท่านั้น

การรักษา

โรคท่อปัสสาวะอักเสบที่เกิดจากการติดเชื้อรักษาด้วยยาปฏิชีวนะ หากเกิดจากสาเหตุอื่นก็ให้แก้ที่สาเหตุนั้น การดื่มน้ำให้มากขึ้นเพื่อให้ปัสสาวะออกบ่อยขึ้นก็จะช่วยชะล้างเชื้อที่ติดอยู่ที่เยื่อบุท่อออกไปได้อีกทางหนึ่ง งดการมีเพศสัมพันธ์จนกว่าอาการจะหาย ในผู้ป่วยที่มีสายสวนปัสสาวะคาอยู่ก็ควรได้รับการถอดออกในระยะที่ท่อปัสสาวะยังอักเสบอยู่ ในรายที่ตรวจพบเชื้อที่ติดต่อทางเพศสัมพันธ์ควรรักษาคู่นอนด้วยแม้จะไม่มีอาการก็ตาม