กินอย่างไรให้ช่วยรักษาโรค

แนวทางโภชนาการเพื่อการรักษาโรคเรื้อรัง เช่น โรคหัวใจ เบาหวาน และมะเร็งบางชนิด ได้รับการศึกษาทางวิทยาศาสตร์อย่างจริงจังตั้งแต่ช่วงปลายศตวรรษที่ 20 โดยมีทั้งการทดลองแบบสุ่มควบคุม (RCT) และการศึกษาในกลุ่มประชากรขนาดใหญ่ บทความนี้จะพาคุณไปรู้จัก 3 แนวทางหลัก ได้แก่ DASH Diet จาก NIH, Whole Food Plant-Based โดย Dr. T. Colin Campbell และ Prevent & Reverse โดย Dr. Caldwell B. Esselstyn Jr.

1. DASH Diet (โดย National Institutes of Health - NIH)

DASH ย่อมาจาก Dietary Approaches to Stop Hypertension หรือ "แนวทางการรับประทานอาหารเพื่อหยุดความดันโลหิตสูง" เริ่มศึกษาตั้งแต่ปี ค.ศ. 1993 โดยแบ่งออกเป็น 2 การทดลองสำคัญ:

  1. DASH-Diet Trial: [1]

    ศึกษาเปรียบเทียบผลของการรับประทานอาหารแบบ DASH ต่อความดันโลหิต พบว่ากลุ่มที่ปฏิบัติตามสามารถลดค่าความดันตัวบนได้ 8-14 มม.ปรอท ภายใน 2 สัปดาห์ และยังลดความเสี่ยงโรคหัวใจ เบาหวาน อัมพฤกษ์ มะเร็ง และโรคกระดูกพรุนในระยะยาวได้ด้วย

  2. DASH-Sodium Trial: [1]

    ศึกษาเรื่องปริมาณโซเดียมที่เหมาะสม พบว่าผู้ที่จำกัดโซเดียมไม่เกินวันละ 1,500 มก. ลดความดันได้ดีที่สุด รองลงมาคือกลุ่มที่บริโภคไม่เกิน 2,400 มก./วัน



2. Whole-Food Plant-Based Diet โดย Dr. T. Colin Campbell

แนวทางพืชไม่แปรรูป (WFPB) เริ่มศึกษาตั้งแต่ปี ค.ศ. 1983 ผ่านโครงการ China-Cornell-Oxford Project โดยเริ่มจากการติดตามกลุ่มประชากรจีนกว่า 6,500 คน ต่อเนื่องด้วย RCT ระยะเวลา 8 สัปดาห์ [4] ผลการศึกษาพบว่า:

  • กลุ่มที่บริโภคพืชเป็นหลักมีอัตราการเกิดโรคหัวใจ มะเร็ง และเบาหวานต่ำกว่าชัดเจน
  • การรับประทานพืชไม่แปรรูปในระยะยาวช่วยลดโรคเรื้อรังหลายชนิด เช่น โรคหัวใจขาดเลือด เบาหวาน ความดัน อัมพฤกษ์ อัลไซเมอร์ กระดูกพรุน นิ่ว จอตาเสื่อม มะเร็งหลายชนิด โรคอ้วน ท้องผูก และเสื่อมสมรรถภาพทางเพศ
  • โปรตีนจากสัตว์ควรจำกัดไม่เกิน 5-6% ของพลังงานต่อวัน แต่โปรตีนจากพืชสามารถทานได้ไม่จำกัด

3. Prevent & Reverse Diet โดย Dr. Caldwell B. Esselstyn Jr.

แนวทางนี้เป็นการรับประทานอาหารพืชล้วนอย่างเข้มงวด ศึกษาโดยศัลยแพทย์หัวใจจากสหรัฐฯ พบว่า หลอดเลือดหัวใจที่ตีบหรือแข็งตัวสามารถกลับมายืดหยุ่นและทำงานได้ดีขึ้นภายใน 32 เดือนของการรับประทานอาหารพืชล้วน โดยไม่ต้องพึ่งพาหัตถการหรือยา [7] ซึ่งมีกฎเข้มงวด ได้แก่:

  • ห้ามรับประทานเนื้อสัตว์และผลิตภัณฑ์จากสัตว์ทุกชนิด (ทั้งเนื้อปลา ไข่ นม เครื่องในสัตว์ เนย โยเกิร์ต)
  • ห้ามใช้น้ำมันทุกชนิดในการปรุงอาหาร
  • ห้ามรับประทานถั่วเปลือกแข็งที่มีไขมันมาก เช่น อัลมอนด์ วอลนัท เกาลัด เม็ดมะม่วงหิมพานต์ แมคาเดเมีย

อาหารที่แนะนำ ได้แก่:

  • ธัญพืชไม่ขัดสี เช่น ข้าวกล้อง ข้าวโพด ข้าวสาลี ข้าวโอ๊ต และผลิตภัณฑ์แปรรูปแบบไม่ใส่น้ำมัน เช่น ขนมปัง ก๋วยเตี๋ยว ขนมจีน พาสต้า
  • เห็ด ผัก ผลไม้ทุกชนิด ยกเว้นอะโวคาโด
  • ถั่วฝักทุกชนิด เช่น ถั่วดำ ถั่วแดง ถั่วเหลือง ถั่วลันเตา เมล็ดฟักทอง
  • ดื่มแอลกอฮอล์ได้ไม่เกิน 1 ดื่มมาตรฐาน/วัน

เขียนไว้ในหนังสือ Prevent and Reverse Heart Disease Cookbook [8] ที่รวมเมนูอาหารพืชล้วนกว่า 150 รายการ ซึ่งสามารถปรับใช้กับวัตถุดิบไทยได้บางส่วน



เปรียบเทียบแนวทางโภชนาการทั้ง 3 แบบ

หัวข้อ DASH diet WFPB diet Prevent & Reverse diet
ประโยชน์
  • ควบคุมความดันโลหิตได้โดยไม่ต้องใช้ยา
  • ลดคอเลสเตอรอล LDL-C, VLDL-C
  • ลดความเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือดสมอง
  • ควบคุมระดับน้ำตาลในเบาหวานชนิดที่ 2
  • ป้องกันโรคหัวใจ เบาหวาน ไขมันในเลือดสูง และโรคอ้วน
  • ลดความเสี่ยงมะเร็งบางชนิด
  • ลดโรคเรื้อรังหลายประเภท
  • ฟื้นฟูโรคหัวใจขาดเลือดโดยไม่ใช้ยา
  • หลอดเลือดสามารถกลับมาทำงานได้ดีในบางราย
  • ป้องกันเบาหวานและการอักเสบเรื้อรัง
สูตรอาหาร
  • ใกล้เคียงอาหารสมดุล
  • จำกัดเกลือไม่เกินวันละ ½–1 ช้อนชา
  • ลดไขมันอิ่มตัว ใช้นมไขมันต่ำ และโปรตีนสัตว์ไม่ติดมัน
  • งดไขมันทรานส์
  • ลดน้ำตาลและแอลกอฮอล์
  • เน้นผักและผลไม้มาก, ธัญพืชเต็มเมล็ดระดับปานกลางถึงมาก
  • ไม่มีอาหารแปรรูปจากทั้งพืชและสัตว์
  • โปรตีนจากสัตว์ไม่เกิน 5–6% ของพลังงาน
  • ผัก ผลไม้ ธัญพืชเต็มเมล็ดมากกว่า 80%
  • งดอาหารจากสัตว์ทั้งหมด
  • ไม่ใช้น้ำมันปรุงอาหาร
  • งดถั่วเปลือกแข็งที่มีไขมันสูง
  • เน้นธัญพืช ผัก ผลไม้ มากกว่า 80%
  • รับประทานเห็ดและถั่วฝักได้
  • ดื่มแอลกอฮอล์ได้วันละ 1 ดื่มมาตรฐาน

สรุป

การเลือกรูปแบบการกินอย่างเหมาะสมสามารถป้องกันและช่วยรักษาโรคเรื้อรังได้จริง

  • DASH Diet เหมาะกับผู้ที่ต้องการควบคุมความดัน และเน้นสมดุลโภชนาการ
  • Whole Food Plant-Based เหมาะสำหรับผู้ต้องการลดโรคเรื้อรัง โดยงดอาหารแปรรูปและจำกัดอาหารจากสัตว์
  • Prevent & Reverse เข้มงวดที่สุด เน้นการฟื้นฟูหลอดเลือดหัวใจ และงดน้ำมันทุกชนิด

ไม่ว่าจะเลือกแนวทางใด สิ่งสำคัญคือความสม่ำเสมอ ความเข้าใจในอาหาร และการปรับให้เหมาะกับไลฟ์สไตล์ของตน เพื่อให้เกิดผลลัพธ์ที่ยั่งยืนและดีต่อสุขภาพในระยะยาว


บรรณานุกรม

  1. Chidera Onwuzo, et al. 2023. "DASH Diet: A Review of Its Scientifically Proven Hypertension Reduction and Health Benefits" [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา Cureus. 2023 Sep 4;15(9):e44692. (24 กรกฎาคม 2568).
  2. "The Science Behind the DASH Eating Plan" [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา NIH. (24 กรกฎาคม 2568).
  3. "DASH diet." [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา Wikipedia. (24 กรกฎาคม 2568).
  4. Campbell T. Collin and Campbell Thomas M. II. "The China Study." 2005. [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา docdroid.net. (24 กรกฎาคม 2568).
  5. "China–Cornell–Oxford Project." [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา Wikipedia. (24 กรกฎาคม 2568).
  6. Erin K Campbell, et al. 2023. "A Whole Food, Plant-Based Randomized Controlled Trial in Metastatic Breast Cancer: Feasibility, Nutrient, and Patient-Reported Outcomes." [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา NIH. (24 กรกฎาคม 2568).
  7. Caldwell B Esselstyn Jr, et al. 2014. "A way to reverse CAD?" [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา J Fam Pract. 2014 Jul;63(7):356-364b. (24 กรกฎาคม 2568).
  8. Esselstyn Caldwell B. 2014. "Prevent and Reverse Heart Disease Cookbook." [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา archive.org. (24 กรกฎาคม 2568).
  9. Elizabeth Winings. "REVERSING HEART DISEASE WITH A WHOLE-FOOD, PLANT-BASED DIET: EVIDENCE AND PRACTICAL STEPS." [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา plantstrong.com. (24 กรกฎาคม 2568).
  10. Elizabeth Winings. "REVERSING HEART DISEASE WITH A WHOLE-FOOD, PLANT-BASED DIET: EVIDENCE AND PRACTICAL STEPS." [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา plantstrong.com. (24 กรกฎาคม 2568).
  11. ResearchGate: Esselstyn Publications